Peregrinatio in Terram Sanctam.
Breydenbach, Bernhard von. Peregrinatio in Terram Sanctam. Mainz: Erhard Reuwich, 1486. (Shelfmark: Inc.8)
Στις 8 αυτές σελίδες περιέχονται τρεις γλωσσολογικοί πίνακες, όπου καταγράφονται τα γράμματα του εβραϊκού, αραβικού και ελληνικού αλφαβήτου με την απόδοση κάθε γράμματος σε λατινικό αλφάβητο. Περιέχονται, επίσης, και σχολιάζονται, σκηνές από την καθημερινότητα των κατοίκων της Ιερουσαλήμ και της Ανατολής γενικότερα: μία ομάδα Ελλήνων συνομιλεί παρουσία μοναχού (α), δύο ψιλόλιγνες γυναίκες (εκ των οποίων η μία με τελείως καλυμμένο το πρόσωπο και το σώμα της) παρακολουθούν συζήτηση μεταξύ Αράβων ανδρών (β), στιγμές ξεκούρασης για καραβάνι Συρίων (γ), Αβυσσήνιοι (δ) και πορεία έφιππων γεννιτσάρων συνοδεία μουσικών (ε).
ΘΡΗΣΚΕΙΑ|ΤΑΞΙΔΙΑ/ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ
1486
Αίγυπτος
Ιερουσαλήμ
Άγιοι Τόποι
58
1
s033
Reuwich, Breydenbach
Erhard Reuwich
Erhard Reuwich (Reeuwijk)
Book page
O Bernhard von Breydenbach (1440-1497), πλούσιος ευγενής και εκκλησιαστικός αξιωματούχος του καθεδρικού ναού του Mainz πραγματοποίησε τη διετία 1483-1484 προσκυνηματικό ταξίδι στους Αγίους Τόπους με την ελπίδα να εξιλεωθεί για τις ασωτίες των νεανικών του χρόνων. Τους Αγίους Τόπους την περίοδο αυτή ήλεγχαν οι Μαμελούκοι Τούρκοι, δυναστεία που είχε αναρριχηθεί στην εξουσία της Αιγύπτου, οι οποίοι προσπαθούσαν να αποκομίσουν κέρδος από τα χριστιανικά προσκυνήματα χρεώνοντας τους δυτικούς για να τους επιτρέψουν να αποβιβαστούν στην περιοχή. Οι ντόπιοι, εξάλλου, δεν ενθουσιάζονταν ιδιαίτερα με την επίσκεψη δυτικών στα εδάφη τους ενθυμούμενοι, προφανώς, το σταυροφορικό τους παρελθόν. Τους ταξιδιώτες υποδέχονταν εγκατεστημένοι στην περιοχή Φραγκισκανοί μοναχοί που φιλοξενούσαν και ενημέρωναν τους προσκυνητές για τις συνήθειες και τα ήθη της Ανατολής. Συνοδευόμενος από τον κόμητα Johannes zu Solms-Lich, τον ιππότη Philipp von Bicken, τον καλλιτέχνη από την Ουτρέχτη Erhard Reuwich (ή Reeuwijk), το μάγειρά του Johann και το μεταφραστή του Johann Knuss, ο Breydenbach ξεκίνησε από το Oppenheim am Rhein κοντά στο Mainz στις 25 Απριλίου 1483. Δύο εβδομάδες μετά, η συντροφιά είχε φτάσει έφιππη στη Βενετία. Από εκεί, οι προσκυνητές ταξίδεψαν στην Κέρκυρα, τη Μεθώνη και τη Ρόδο (βενετοκρατούμενες περιοχές), για περάσουν στη συνέχεια στην Παλαιστίνη. Επισκέφθηκαν τα Ιεροσόλυμα, τη Βηθλεέμ και το όρος Σινά, προχώρησαν στο Κάιρο, έφθασαν μέσω του Νείλου ως τη Ροζέτα και επέστρεψαν στη Βενετία μέσω Αλεξάνδρειας στα τέλη Ιανουαρίου του επόμενου χρόνου. Καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού ο Reuwich έκανε σκίτσα και ο Breydenbach σημείωνε τις εντυπώσεις του. Με την επιστροφή των προσκυνητών στη Δύση, ο Breydenbach έγραψε τις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις από την εξωτική Ανατολή (σύμφωνα με μερίδα μελετητών απλώς τις υπέβαλε στο Δομινικανό μοναχό Martin Roth), ενώ ο Reuwich μετέτρεψε τα σκίτσα που είχε κάνει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού σε ξυλογραφίες. Στις ξυλογραφίες του συμπεριλαμβάνονται ένας πλήρης χάρτης των Αγίων Τόπων (Παλαιστίνη και Αίγυπτος), έξι απόψεις πόλεων (της Βενετίας, της Κέρκυρας, της Μεθώνης, της Ρόδου, του Ηρακλείου, και του Parenzo – σημερινό Parec στην Κροατία), διάφορες ενδυμασίες ανατολικών λαών, μία (λανθασμένη) μορφή του αραβικού αλφαβήτου και προσπάθεια σύγκρισής του με το λατινικό και το ελληνικό, καθώς και εικόνες ζώων πραγματικών ή μυθικών (κροκόδειλοι, καμήλες, μονώκεροι). Τις ξυλογραφίες αυτές συνδύασε ο Reuwich με το λατινικό κείμενο του Breydenbach για να εκδώσει ο ίδιος το βιβλίο “Peregrinatio in Terram Sanctam” (“Προσκύνημα στους Αγίους Τόπους”). Το βιβλίο αυτό θεωρείται ιδαίτερα σημαντικό διότι με την έκδοσή του σημείωσε πολλές πρωτιές. Πρόκειται, ουσιαστικά, για ένα εγχειρίδιο για επίδοξους προσκυνητές στην Ανατολή, για το πρώτο ταξιδιωτικό βιβλίο, το πρώτο ταξιδιωτικό βιβλίο με εικόνες, το πρώτο εικονογραφημένο βιβλίο που τυπώθηκε ποτέ, το πρώτο βιβλίο που περιέχει αναδιπλούμενους χάρτες, το πρώτο βιβλίο στο οποίο μνημονεύεται στον τίτλο ο εικονογράφος (ίσως γιατί τις τρεις πρώτες εκδόσεις τις έκανε ο ίδιος ο Reuwich), το πρώτο βιβλίο με ακριβείς και λεπτομερείς τοπογραφικές πληροφορίες για σημαντικές πόλεις όπως η Ιερουσαλήμ και η Βενετία (η γιγαντιαία πανοραμική άποψη της πόλης – 160 x 30 cm – θεωρούνταν για πολλά χρόνια ως η καλύτερη ζωγραφική αποτύπωσή της) και το πρώτο βιβλίο με ρεαλιστική προοπτική ενός συγκεκριμένου κτιρίου (του ναού της Αναστάσεως). Η αξία του βιβλίου αναγνωρίστηκε ήδη από πολύ νωρίς, καθώς γνώρισε δεκατρείς εκδόσεις μέσα σε τρεις δεκαετίες ενώ ήταν από τα πιο ευπώλητα βιβλία του 15ου αιώνα. Ανατυπώθηκε, εξάλλου, πολύ περισσότερες φορές και μεταφράστηκε σε διάφορες γλώσσες (γερμανικά, γαλλικά, φλαμανδικά, ισπανικά) πριν το κλείσιμο του αιώνα. Το ενδιαφέρον είναι ότι σε επόμενες εκδόσεις του έργου στη Lyon (1489-90), το Speyer (1490) και τη Zaragoza (1498) χρησιμοποιήθηκαν οι ίδιες ακριβώς ξυλογραφίες με την πρώτη. Αυτό σημαίνει ότι οι ξύλινες μήτρες που χάραξε ο Reuwich ταξίδεψαν σε όλην την Ευρώπη. Η έννοια του ταξιδιού δεν ήταν άγνωστη στο παρεθόν, παρά τη μεγάλη δυσκολία και ανασφάλεια του εγχειρήματος. Το Μεσαίωνα συνηθίζονταν τα προσκυνηματικά ταξίδια για θρησκευτικούς λόγους είτε στους Αγίους Τόπους είτε σε περίφημα μοναστήρια της Ευρώπης. Παρόλες τις δυσκολίες και το κόστος του, ένα προσκυνηματικό ταξίδι χάριζε ιδιαίτερο κύρος σε όποιον το επιχειρούσε και, βάσει των θρησκευτικών αντιλήψεων της εποχής, εξασφάλιζε σε μεγάλο βαθμό τη σωτηρία. Αφορούσε, όμως, μόνο σε μία συγκεκριμένη κοινωνική και οικονομική ελίτ. Αποκορύφωμα του προσκυνήματος στους Αγίους Τόπους θεωρούνταν η επίσκεψη στο Ναό της Αναστάσεως, όπου μάλιστα οι προσκυνητές είχαν τη δυνατότητα να διανυκτερεύσουν δωροδοκώντας τους υπευθύνους.
1059
