Ιματιογραφία. Α΄ Γενικά - Εισαγωγικά

Les mœurs et fachons de faire de Turcz

Les mœurs et fachons de faire de Turcz avecq' les regions y appertantes, ont este au vif contrefaictez par Pierre Coeck d’Alost, luy estant en Turquie, l' an de Jesuchrist M.D. 33., lequel aussy de sa main propre a pourtraiet ces figures duysantes à l' impression d' y celles. Marie Verhulst vefue dudict Pierre d' Alost trespassé en l’ an MDL a fairt imprimer les dictes figures sous grace et privilege de l' Imperialle Maiesté. En l' an MCCCCCLIII.

Τμήμα ανατυπωμένης ξυλογραφίας του van Aelst. Στην πλήρη του μορφή το έργο αποτελείται από επτά συνεχόμενους πίνακες. Το συγκεκριμένο κομμάτι αποτελεί τμήμα του πρώτου πίνακα που ορίζεται στα δεξιά από Καρυάτιδα – γυναικεία μορφή με τουρκική ενδυμασία. Στα αριστερά υπάρχει αντίστοιχη ανδρική φιγούρα. Απεικονίζεται διάλειμμα ταξιδιωτών σε κάποιο από τα ορεινά περάσματα των Βαλκανίων ("βουνά της Σκλαβονίας" τα αποκαλεί ο ίδιος ο καλλιτέχνης) και την υποχρέωσή τους να διανυκτερεύσουν στην ύπαιθρο, απουσία καταλληλότερων καταλυμμάτων. Διακρίνεται άνδρας να μεταφέρει φαγητό, πίσω του γυναικεία μορφή, στο έδαφος εμπορεύματα, αποσκευές και κοιμισμένοι ταξιδιώτες.

ΕΜΠΟΡΟΙ/ΕΜΠΟΡΙΟ|ΔΡΟΜΟΙ/ΟΔΟΙ|ΗΘΗ/ΕΘΙΜΑ/ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ|ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ|ΤΑΞΙΔΙΑ/ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ

1533

Οθωμανική Αυτοκρατορία

58

1

s034

Coecke van Aelst

Pieter Coecke van Aelst

Mayken Verhulst

Book clipping

Ο Φλαμανδός καλλιτέχνης Pieter Cocke van Aelst (1502 - 1550), γεννήθηκε στην ομώνυμη πόλη (Alost στα γαλλικά) και μαθήτευσε στο εργαστήριο του Bernard van Orley στις Βρυξέλλες. Διακρίθηκε ως σκιτσογράφος, ζωγράφος και αρχιτέκτονας τιθέμενος, μάλιστα στην υπηρεσία του Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Καρόλου Ε’ και της αδελφής του Μαρίας, Βασίλισσας της Ουγγαρίας. Το 1533 ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη. Για τη μετάβασή του χρησιμοποίησε πιθανότατα τον πιο διαδεδομένο και ασφαλή χερσαίο δρόμο διαμέσου Βενετίας και Ραγούζας (Ντουμπρόβνικ) και όχι τον επικίνδυνο, λόγω καιρικών συνθηκών και πειρατείας, θαλάσσιο. Αυτό θα του επέτρεπε να συναντήσει σκηνές όπως αυτή που περιγράφεται στο συγκεκριμένο έργο του με την ανάπαυλα των ταξιδιωτών. Ο van Aelst ταξίδεψε στην Ανατολή εκπροσωπώντας μία εταιρεία που ενδιαφερόταν να πουλήσει στο Σουλτάνο Σουλεϊμάν το Μεγαλοπρεπή περίφημες φλαμανδικές ταπετσαρίες. Η μουσουλμανική θρησκεία, όμως, με τις ανεικονικές επιταγές απαγόρευε οποιαδήποτε διακοσμητική απεικόνιση ανθρώπου ή ζώου με αποτέλεσμα ο ζωγράφος να γυρίσει στην πατρίδα του άπραγος. Προτού επιστρέψει, έκανε επτά σκίτσα με σκηνές aπό την καθημερινότητα της οθωμανικής αυτοκρατορίας και την αυλή του Σουλτάνου. Αυτά τα σκίτσα που αργότερα μετατράπηκαν σε ξυλογραφίες θεωρούνται από μερικούς ως οι παλαιότερες ζωγραφικές απεικονίσεις της ζωής στην Κωνσταντινούπολη. Οι ξυλογραφίες εκδόθηκαν μετά το θάνατο του van Aelst, από τη δεύτερη σύζυγό του και επίσης ζωγράφο Maeyken Verhulst, όχι σε βιβλίο αλλά σε ενιαία μορφή (η κάθε εικόνα μετά την άλλη με διαχωριστικά στοιχεία Καρυάτιδες – ανδρικές και γυναικείες μορφές με τουρκικές ενδυμασίες που εναλλάσσονται). Θέμα του πρώτου πίνακα ήταν η ζωή στην οθωμανική επαρχία και οι συνθήκες ταξιδιού για τους ταξιδιώτες και τους πραματευτάδες, του δεύτερου η ίδια η εμπορική διαδικασία (καραβάνια, αγοραπωλησίες, ανταλλαγές κλπ), του τρίτου οι τουρκικές συνήθειες στο φαγητό και τον τρόπο λατρείας του Μωάμεθ, του τέταρτου ο εορτασμός της Νέας Σελήνης, του πέμπτου τα ταφικά έθιμα, του έκτου τα γαμήλια έθιμα (κατ’ άλλους ο εορτασμός μετά την τελετή της περιτομής) και του έβδομου η παρέλαση του Σουλτάνου με τη συνοδεία του στο εσωτερικό της πόλης. Οι δύο τελευταίοι πίνακες (έκτος και έβδομος) προσφέρουν μία ολοκληρωμένη εικόνα της Κωνσταντινούπολης στο φόντο. Η πρώτη φορά που οι ξυλογραφίες του Aelst δημοσιεύτηκαν δεμένες σε τόμο ήταν το 1873, με πρωτοβουλία του λόγιου Σκώτου βαρονέτου Sir William Sterling – Maxwell, ο οποίος χρηματοδότησε την ακριβή αντιγραφή και έκδοσή τους σε εκατό μόλις αντίτυπα με τίτλο: “Turks in 1533. A series of drawings made in that year in Constantinople by Peter Coeck of Aelst and published from woodblocks, by his widow, at Antwerp 1553; Reproduced, with other illustrations, in fac-simile, with an introduction by Sir William Sterling Maxwell, Bart. Privately printed for at London and Edinburgh 1873.

1060