Προσωπογραφίαι Ε΄. Σκεντέρβεης, Πασβάνογλους, Τούρκοι κατά τον Αγώνα

Passewandoglu

Ο Πασάς του Βιδινίου Οσμάν Πασβάνογλου πολυτελώς ενδεδυμένος και με εντυπωσιακό καλυμμα κεφαλής διακοσμημένο με φτερά.

ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΚΟΙ/ΒΑΣΙΛΙΚΟΙ ΟΙΚΟΙ|ΒΟΣΝΙΟΙ|ΔΙΟΙΚΗΣΗ|ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ|ΠΟΡΤΡΑΙΤΑ

Οθωμανική Αυτοκρατορία

Βιδίνι

26

2

s006

Book clipping

Ο Οσμάν Πασβάνογλου ή Παζβάντογλου (1758 – 1807), ήταν βοσνιακής – σλαβικής καταγωγής. Το όνομά του προέρχεται από την τουρκική λέξη για το φουρό "πασβάν", καθότι ο παππούς του ανήκε στη φρουρά της πόλης της Σόφιας. Η οικογένειά του ήταν από τις σημαντικότερες της περιοχής του Βιδινίου (στη σημερινή Βουλγαρία), ο πατέρας του όμως εκτελέστηκε από το Σουλτάνο και η περιουσία τους δημεύτηκε. Από τότε πήρε τα όπλα και πότε ως οπλαρχηγός πότε ως μισθοφόρος των τοπικών αρχόντων προσπάθησε να ανακτήσει την πατρογονική κληρονομιά. Το 1790 μπαίνει στην υπηρεσία του Νικόλαου Μαυρογένη, ο οποίος διορίζεται από την Υψηλή Πύλη ηγεμόνας της Βλαχίας. Στην αυλή του Μαυρογένους γνωρίζει το γραμματέα του, Ρήγα Βελεστινλή, με τον οποίο συνδέεται με βαθιά φιλία. Ο τελευταίος, μάλιστα, είναι εκείνος που θα φυγαδεύσει τον Πασβάνογλου, όταν πέφτει στη δυσμένεια του ηγεμόνα (το ίδιο προσοπάθησε να κάνει και ο Πασβάνογλου, χωρίς όμως να μπορέσει να σώσει το φίλο του από τα χέρια των αυστριακών αρχών και το θάνατο). Αργότερα, ο Ρήγας θα προσπαθήσει να μυήσει το φίλο του στο όραμά του για ένα ενωμένο βαλκανικό κράτος ανεξάρτητο από την οθωμανική κυριαρχία, θα τον καλέσει μάλιστα προσωπικά να εσηκωθεί εναντίον του τυράννου στον περίφημο "Θούριο": "Σας κράζει η Ελλάδα, σαν θέλει σας πονεί, ζητά την συνδρομήν σας, με μητρικήν φωνή. Τι στέκεις Παζβαντζιόγλου, τόσον εκστατικός; τεινάξου στο Μπαλκάνι, φώλιασε σαν αητός. Τους μπούφους και κοράκους, καθόλου μην ψηφάς, με τον ραγιά ενώσου, αν θέλης να νικάς. Συλήστρα και Μπραϊλα, Σμαήλι και Κιλί, Μπενδέρι και Χωτήνι, εσένα προσκαλεί. Στρατεύματα σου στείλε, κι εκείνα προσκυνούν γιατί στην τυραννίαν, να ζήσουν δεν μπορούν." Το 1792, ο Σουλτάνος επέστρεψε στον Οσμάν ένα κομμάτι της πατρικής του περιουσίας κι ο Οσμάν, με τους πολέμους του, κατόρθωσε όχι μόνο να την ανακτήσει στο ακέραιο, αλλά να γίνει ο φόβος και ο τρόμος της ευρύτερης περιοχής. Από το 1794, μάλιστα, στράφηκε εναντίον της Πύλης και του Σουλτάνου Σελήμ Γ’. Ανεξαρτητοποιήθηκε ως ηγεμόνας, έκοψε δικό του νόμισμα και άρχισε απευθείας διπλωματικές επαφές με ευρωπαϊκές δυνάμεις. Τέσσερα μόλις χρόνια αργότερα είχε κατορθώσει να επεκτείνει την περιφέρειά του από το Δούναβη ως τα Βαλκάνια Όρη και από το Βελιγράδι ως τη Βάρνα. Την ίδια χρονιά ο Χουσεϊν Κουτσούκ επικεφαλής 100.000 ανδρών δεν κατόρθωσε να εξοντώσει τον ανυπότακτο Πασβάνογλου έχοντας τη βοήθεια και του Αλή Πασά, με αποτέλεσμα το 1799 οι Οθωμανοί να αναγκααστούν να του αναγνωρίσουν το αξίωμα του Πασά του Βιδινίου. Ακόμη και τότε, όμως, ο Πασβάνογλου δεν σταμάτησε να λαφυραγωγεί και να τρομοκρατεί τους κατοίκους της Βλαχίας. Εν τέλει ο Σουλτάνος αναγκάστηκε να τον ονομάσει στρατηγό και τον διάταξε να ηγηθεί εκστρατείας εναντίον των επαναστατημένων Σέρβων, κατά τη διάρκεια της οποίας και πέθανε το 1807. Η εμφάνιση αποσχιστικών τάσεων, όπως αυτή των Αλή Πασά και Πασβάνογλου, καθώς και οι επαναστατικές πρωτοβουλίες λαϊκών Βαλκάνιων ηρώων, όπως ο Ρήγας, επιβεβαιώνουν την απαρχή της πολιτικής και διοικητικής αποσύνθεσης της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η διαδικασία αυτή που ξεκινά στα τέλη του 18ου αιώνα θα κορυφωθεί με την Ελληνική Επανάσταση το 1821 και την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους το 1832, για να ακολουθήσουν στη συνέχεια εξεγέρσεις και των υπόλοιπων βαλκανικών λαών. Το αξίωμα του Πασά ήταν από τα σημαντικότερα στην οθωμανική διοικητική και στρατιωτική μηχανή, ανώτερο του Μπέη, αλλά κατώτερο του Μεγάλου Βεζίρη. Η καταγωγή της λέξης προέρχεται από την τουρκομανική "bash aga" που σήμαινε αρχηγός φυλής και την περσική "padeshah" που σήμαινε βασιλιάς και τη χρησιμοποιούσαν οι Σουλτάνοι ως επίσημο τίτλο τους.

2037