Καΐρης.
Βίοι Παράλληλοι των επί της Αναγεννήσεως της Ελλάδος διαπρεψάντων ανδρών υπό Αναστασίου Ν. Γούδα διδάκτορος της ιατρικής, ιππότου του τάγματος του αγίου Στανισλάου, μέλους διαφόρων επιστημονικών και φιλανθρωπικών εταιριών. Τόμος Β'. Παιδεία. Ευγένιος ο Βούλγαρις, Νικηφόρος Θεοτόκης, Αδαμάντιος Κοραής, Ρήγας ο Φεραίος, Θεόφιλος Καΐρης, Σαμουήλ η τελευταία κρίσις, Λάμπρος Φωτιάδης, Κωνσταντίνος Μ. Κούμας, Αθ. Ψαλίδας, Γ. Γεννάδιος, Γιακ. Ρίζος Νερουλός, Απόστολος Αρσάκης. Εν Αθήναις, εκ του τυπογραφείου Χ. Ν. Φιλαδελφέως, του εν τη παγκοσμίω εκθέσει, τη γενομένη εν Παρισίοις τω 1867, βραβευθέντος. (Παρά τη πύλη της Αγοράς, αριθ. 4)
Ο ιερωμένος της ελληνικής ορθόδοξης εκκλησίας, εκπρόσωπος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και Διδάσκαλος του Γένους Θεόφιλος Καΐρης.
ΚΛΗΡΟΣ, ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ|ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ
1870
26
4
s009
Γούδας
Τυπογραφείον Χ. Ν. Φιλαδελφέως
Book clipping
Ο Θεόφιλος Καΐρης (1784 – 1853) ήταν κορυφαίος εκπρόσωπος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, Διδάσκαλος του Γένους και πολιτικός. Γεννήθηκε στην Άνδρο και ήταν γόνος επιφανούς οικογένειας του νησιού. Μετά το θάνατο του πατέρα του τέθηκε υπό την προστασία του αδελφού της μητέρας και αναδόχου του Σωφρόνιου Καμπανάκη, εφημέριου στο ναό του Αγίου Γεωργίου Κυδωνιών. Εκεί μεγάλωσε και συνέχισε τις σπουδές του στο Ελληνομουσείον, την περίφημη Ακαδημία των Κυδωνιών. Διδάχθηκε φιλολογία και φιλοσοφία από το Γρηγόριο Σαράφη, μαθηματικά και φυσικές επιστήμες από το σημαντικότερο δάσκαλο της εποχής Βενιαμίν το Λέσβιο. Το 1801 εκάρη μοναχός και χειροτονήθηκε διάκονος αλλάζοντας το όνομα του από Θωμάς σε Θεόφιλος, ενώ δύο χρόνια αργότερα με δαπάνες πλούσιων Κυδωνιατών έφυγε στην Ευρώπη για περαιτέρω σπουδές. Διέμεινε στην Ελβετία, την Πίζα και το Παρίσι και παρακολούθησε μαθήματα διδακτικής, φιλοσοφίας, μαθηματικών, φυσικής και φυσιολογίας. Στο μετεπαναστατικό Παρίσι συνδέθηκε στενά με τον Αδαμάντιο Κοραή και γνώρισε τις αρχές του ευρωπαϊκού διαφωτισμού και του φιλελευθερισμού. Με την επιστροφή του το 1810 ανέλαβε διδασκαλικές και διευθυντικές θέσεις στις σημαντικότερες σχολές της εποχής (Ακαδημία Κυδωνιών, Ευαγγελική Σχολή κλπ) προτωτυπώντας και στο είδος και στον τρόπο της διδασκαλίας, ιδίως των εφαρμοσμένων επιστημών. Το 1819 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Αριστείδη Παππά και δύο χρόνια αργότερα (συγκεκριμένα στις 10 Μαΐου 1821) ύψωσε πρώτος την επαναστατική σημαία στην Άνδρο. Συμμετείχε και έμπρακτα στον Αγώνα λαμβάνοντας μέρος σε στρατιωτικές εκστρατείες, όπως αυτή του Ολύμπου το 1822, όπου και τραυματίστηκε. Μετεπαναστατικά ορίστηκε επανειλημμένως πληρεξούσιος της γενέτειράς του στην Εθνοσυνέλευση (εκτός της Α΄, όπου οι Κυκλάδες δεν είχαν εκπροσώποηση), ενώ χρημάτισε και Πρόεδρος του Βουλευτικού το 1824. Κατά την άφιξη του Ιωάννη Καποδίστρια στηνν Αίγινα στις 12 Ιανουαρίου 1828, ήταν εκείνος στον οποίον ανετέθη ομόφωνα να προσφωνήσει τον πρώτο Κυβερνήτη της χώρας. Για τα επόμενα χρόνια αφιερώθηκε στο ποιμαντικό/φιλανθρωπικό του έργο προσπαθώντας να συγκεντρώσει κεφάλαια από το εξωτερικό για την ίδρυση ορφανοτροφείου στην Άνδρο για τα ορφανά των αγωνιστών της Επανάστασης, όνειρο που επιτυγχάνει το 1835. Η έλευση του Όθωνα και των μελών της Αντιβασιλείας τον βρίσκει κάθετα αντίθετο, για αυτό άλλωστε και αρνείται να παραλάβει την τιμητική διάκριση του Χρυσού Σταυρού, όπως επίσης και να δεχθεί την έδρα της Φιλοσοφίας στο νεοϊδρυθέν Πανεπιστήμιο Αθηνών (1837). Η δεκαετία του 1830, γενικά, θα σημάνει την έναρξη των προβλημάτων του με τη δικαιοσύνη, εκκλησιαστική και μη. Αίτια, η "Θεοσέβεια", η προσωπική θρησκεία/φιλοσοφία που ανέπτυξε επιηρεασμένος από τους ντεϊστές, η οποία το 1839 καταδικάστηκε ως αίρεση, ενώ ο ιδρυτής της εξορίστηκε στη Σκιάθο αρχικά και έπειτα στη Σαντορίνη. Με τη συνταγματική Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, ο Καΐρης επανήλθε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στην Άνδρο όπου συνέχισε τη λειτουργία του Ορφανοτροφείου του, για να διωχθεί, όμως, και πάλι όμως για τις θρησκευτικές του απόψεις και να φυλακιστεί στη Σύρο, όπου και εξέπνευσε
3065
