Άνθιμος Γαζής
Ο ιερωμένος της ελληνικής ορθόδοξης εκκλησίας, εκπρόσωπος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και Διδάσκαλος του Γένους Άνθιμος Γαζής.
ΚΛΗΡΟΣ, ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ|ΠΟΡΤΡΑΙΤΑ|ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ
26
4
s010
Imp. Lemercier & Cie, r de Seine 57 Paris
Book page
Ο Άνθιμος Γαζής (1758/1764-1828) ήταν λόγιος, κληρικός, εκπροόσωπος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, Διδάσκαλος του Γένους, μέλος της Φιλικής Εταιρείας και αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης. Γεννήθηκε στις Μηλιές του Πηλίου, το κοσμικό του όνομα ήταν Αναστάσιος Γκάζαλης και είχε συγγενικές σχέσεις με τους λόγιους Γρηγόριο Κωνσταντά και Δανιήλ Φιλιππίδη. Παρόλο που έχασε τον πατέρα του σε μικρή ηλικία, έλαβε εγκύκλια μόρφωση στη γενέτειρά του και στη γειτονική Ζαγορά από τον ιερέα Άνθιμο Παπαπανταζή. Σε ηλικία δεκαέξι ετών χειροτονήθηκε διάκος και ένα χρόνο αργότερα ιερέας. Στη συνέχεια και για να ενισχύσει οικονομικά την οικογένειά του εργάστηκε για ένα χρόνο ως δάσκαλος στη Βυζίτσα του Πηλίου, για να χειροτονηθεί την επόμενη χρονιά αρχιμανδρίτης στην Κωνσταντινούπολη, όπου υπηρετεί ως υπάλληλος του Πατριαρχείου, λαμβάνει το ιερατικό όνομα Άνθιμος και αλλάζει το επίθετό του σε Γαζής. Το 1789 εγκαθίσταται στη Βιέννη χρηματοδοτούμενος από τον συντοπίτη του Αγγελή Μαρμαρά για να συνεχίσει τις σπουδές του, μελετώντας, ξένες γλώσσες, Μαθηματικά και Φυσικές επιστήμες. Η ελληνική κοινότητα αναγνωρίζοντας τις ικανότητές του τον εκλέγει πρεσβύτερο του παροικιακού ναού του Αγίου Γεωργίου. Μέχρι την αναχώρησή του από τη Βιέννη το 1815 επιδίδεται σε εκτεταμένη εκδοτική και μεταφραστική δραστηριότητα σε συνδυασμό με τα ιερατικά του καθήκοντα. Το 1811 με τη συνδρομή του μητροπολίτη Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιου, της Φιλολογικής Εταιρείας του Ιασίου και Ελλήνων λογίων του εσωτερικού και εξωτερικού αναλαμβάνει την έκδοση του δεκαπενθήμερου φιλολογικού, γλωσσικού, λογοτεχνικού και εκπαιδευτικού περιοδικού "Ερμής ο Λόγιος. Παρέμεινε στη διεύθυνση του περιοδικού για δύο χρόνια, συνέχισε, όμως, να συνεργάζεται με αυτό μέχρι το 1821, οπότε και παύει η έκδοσή του. Το περιεχόμενο του Λόγιου Ερμή κάλυπτε ένα ευρύ φάσμα πνευματικών και επιστημονικών ενδιαφερόντων, υπό την καθοδήγηση του Αδαμάντιου Κοραή και με τη συνεργασία σημαντικών προσωπικοτήτων όπως του Θεόκλητου Φαρμακίδη και του Κωνσταντίνου Κοκκινάκη. Την ίδια περίοδο αναπτύσσει έντονο ενδιαφέρον για τα εκπαιδευτικά ζητήματα και αναλαμβάνει την πρωτοβουλία μαζί με τον ξάδερφο του Γρηγόριο Κωνσταντά να ιδρύσει Ανώτερη Σχολή στη γενέτειρά τους. Σταδιακά η δραση του πολιτικοποιείται και μετά την παραίτησή του από τη θέση του εφημέριου στη Βιέννη εγκαθίσταται για ένα διάστημα στην Οδησσό όπου και μυείται, παρά την αρχική του επιφυλακτικότητα, στη Φιλική Εταιρεία, στης οποία την ιεραρχία ανέρχεται γρήγορα. Μέσω Κωνσταντινούπολης φθάνει στην κεντρική Ελλάδα προσπαθώντας κατά τη διετία 1817-1818 να μυήσει τοπικούς οπλαρχηγούς και προκρίτους και να προετοιμάσει το έδαφος για την επερχόμενη επανάσταση. Την 1η Μαΐου 1821 κηρύττει την Επανάσταση στις Μηλιές από κοινού με τον Οπλαρχηγό Κυριάκο Μπασδέκη, η εξέγερση, όμως, του Πηλίου καταστέλλεται άμεσα από τις τουρκικές δυνάμεις, με αποτέλεσμα ο Γαζής να καταφύγει αρχικά στη Σκιάθο και έπειτα στην Πελοπόννησο, όπου και αντιπροσωπεύει τη Θεσσαλία στις πρώτες Εθνοσυνελεύσεις των Σαλώνων και της Επιδαύρου, ενώ συμμετείχε και σε Επιτροπές, όπως αυτή που συνέταξε σχέδιο οργάνωσης της παιδείας του Έθνους σε τρεις εκπαιδευτικούς κύκλους (1824). Προς το τέλος της ζωής του εγκατέλειψε τα κοινά και ασχολήθηκε εξ ολοκλήρου με την εκπαίδευση αναλαμβάνοντας τη θέση του διευθυντή σε σχολεία της Τήνου και της Ερμούπολης της Σύρου όπου και πέθανε. Κληροδότησε με τη διαθήκη του μέρος της περιουσίας του στο σχολείο που είχε ιδρύσει με τον Κωνσταντά στις Μηλιές. Στο πλούσιο εκδοτικό του έργο, σηματνική θέση κατέχει η προσωπική του αλληλογραφία με καταξιωμένους επιστήμονες του εξωτερικού, διαμέσου της οποίας ενισχύθηκε το φιλελληνικό ρεύμα στην Ευρώπη, ενώ με τις μεταφράσεις του συνέβαλλε τα μέγιστα στην προώθηση του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, προσπαθώντας να μεταφυτεύσει τις κατακτήσεις της ευρωπαϊκής γνώσης και σκέψης στον ελληνόφωνο χώρο.
3069
